آبسه دندان در کودکان و بزرگسالان به دلیل نفوذ باکتری‌ها و عوامل عفونی به درون بافت نرم و داخل دندان ایجاد می‌شود و می‌تواند آسیب‌های جدی به دندان‌ها وارد کند. آبسه در واقع یک کیسه چرکی است که به دنبال عفونت‌های باکتریایی در نقاط مختلف دهان ایجاد می‌شود و محل فعالیت باکتری‌ها است. اگر این کیسه کوچک بترکد، حجم زیادی از عوامل عفونی وارد جریان خون شده و منجر به عفونت خون یا مشکلات قلبی می‌شوند. اگر می‌خواهید بدانید آبسه دندان چیست و چه علائمی دارد، ادامه این مقاله از مجله دندانپزشکی دکتر هومن پاک نیت را از دست ندهید.
آبسه دندان چیست
با مطرح شدن سوال آبسه دندان چیست باید گفت که آبسه شکلی از عفونت دندان است که می‌تواند به ریشه دندان برسد. همه افراد در سنین مختلف از کودکی تا بزرگسالی در معرض آبسه دندانی هستند و حداقل یک بار آن را تجربه کرده‌اند. دندان‌ها اگر چه که جزو اندام‌های سخت بدن محسوب می‌شوند، اما درون آن‌ها پر از اعصاب و عروق خونی است. زمانی که بهداشت دهان و دندان خوب نباشد و دندان‌ها دچار پوسیدگی شوند، این پوسیدگی به بافت‌های درون دندان نفوذ کرده و منجر به تشکیل آبسه دندان می‌شود.
انواع آبسه دندان چیست
با پاسخ به سوال آبسه دندان چیست باید گفت که انواع آبسه دندان و لثه را می‌توان به چهار نوع مختلف تقسیم کرد:
- آبسه پری کرونال: آبسه پری کرونال درون لثه دندان‌های نهفته یا نیمه نهفته ایجاد می‌شود و نام دیگر آن، آبسه دندان عقل است.
- آبسه پریودنتال: آبسه‌های پریودنتال، به دلیل آلودگی پاکت پریودنتال و جرم شدید دندان ایجاد می‌شوند.
- آبسه ژنژیوال: این نوع آبسه به دنبال گیرکردن مواد غذایی یا اجسام خارجی در فضای بین لثه و دندان ایجاد می‌شود.
- آبسه پری اپیکال: آبسه‌های پری اپیکال شایع‌ترین نوع آبسه‌های دندانی هستند و به دلیل شکستگی، ترک خوردگی و پوسیدگی دندان ایجاد می‌شوند.
آبسه دندان چه علائمی دارد؟
زمانی که آبسه دندان ایجاد می‌شود، نواحی اطراف آن دندان درد می‌کنند. این درد، به صورت ناگهانی، شدید و در اکثر مواقع ضربان‌دار خود را نشان می‌دهد و هنگام غذاخوردن یا حرف زدن شدیدتر هم می‌شود. علاوه بر این آبسه دندان باعث بروز علائم زیر نیز می‌شود:
- تورم و قرمزی
- التهاب لثه
- بالارفتن دمای بدن
- احساس طعم فلزی در دهان
- متورم شدن غدد لنفاوی
- اختلال در بلع
- حساسیت به دمای سرد و گرم
- درد گوش
- درد گلو
- ایجاد یک برآمدگی جوش مانند روی لثه
- مشکل در تنفس
- لق شدن دندان
- حساسیت دندان به لمس
در صورت بروز این علائم، باید در اسرع وقت به دندانپزشکی مراجعه کنید. شما می‌توانید برای دریافت بهترین خدمات دندانپزشکی و ارائه مشاوره پیش از خدمات زیبایی دندانپزشکی به مطب دکتر هومن پاک نیت مراجعه کنید.
چرا آبسه دندان ایجاد می‌شود؟
آبسه دندان به طور کلی به دلیل فعالیت باکتری‌ها به وجود می‌آید. همان‌طور که می‌دانید رطوبت و تاریکی فضای داخل دهان، آن را به یک مکان مناسب برای رشد باکتری‌ها تبدیل می‌کند. باکتری‌های دهان به خودی خود ضرری ندارند و با مسواک‌زدن منظم از بین می‌روند. اما زمانی که بهداشت دهان و دندان خود را رعایت نکنید، این باکتری‌ها در سطح دندان‌ها باقی مانده و از بقایای مواد غذایی تغذیه می‌کنند. به این ترتیب باکتری‌ها به دندان و بافت‌های اطراف آن حمله کرده و باعث ایجاد چرک می‌شوند. این چرک‌ها در صورتی که تخلیه نشوند، باعث تشکیل آبسه در دندان می‌شوند. عوامل زیر باعث افزایش فعالیت باکتری‌ها و در نتیجه ایجاد آبسه دندان می‌شوند:
- ابتلا به بیماری پریودنتال
- ترک خوردن یا شکستن دندان
- پوسیدگی دندان
- عفونت پالپ دندان
- واردشدن ضربه به دندان
- تحلیل و از بین رفتن لثه
- درمان غیراصولی ارتودنسی
- درمان غیراستاندارد عصب‌کشی
- خشکی دهان
- مصرف برخی داروهای خاص
- شیمی‌درمانی
- تشکیل جرم و پلاک روی دندان
- ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای
- نقص سیستم ایمنی
- دندان قروچه
بیشتر بخوانید: راه های جلوگیری از پوسیدگی دندان چیست
روش‌های درمان آبسه دندان
درمان آبسه با توجه به شدت و محل قرارگیری آن، شامل موارد زیر است:
- تخلیه آبسه: آبسه بین دندان و لثه، توسط دندانپزشک با ایجاد یک برش تخلیه می‌شود.
- درمان عصب‌کشی: آبسه‌هایی که به دلیل پوسیدگی دندان ایجاد می‌شوند، به درمان عصب‌کشی نیاز دارند.
- دارودرمانی: داروهای انتی‌بیوتیک شامل مترونیدازول، پنی سیلین، آموکسی سیلین و سفوکسیتین برای کنترل عفونت ناشی از آبسه تجویز می‌شوند.
- دارودرمانی و جراحی: قبل از جراحی برای کنترل عفونت، یک دوره درمان آنتی‌بیوتیک برای فرد تجویز می‌شود.
- جرمگیری دندان: زمانی که جرم و پلاک دندان دلیل بروز آبسه باشد، درمان جرمگیری انجام می‌شود.
- کشیدن دندان: مرحله آخر درمان آبسه دندان، کشیدن دندان است که به دلیل پوسیدگی شدید انجام می‌شود.
درمان خانگی آبسه دندان
آبسه دندان بدون درمان‌های دندانپزشکی به هیچ وجه درمان نمی‌شود و روش‌های خانگی تنها در کاهش علائم آن تاثیر دارند. اگر در شرایطی هستید که دسترسی به دندانپزشک سخت است، می‌توانید با روش‌های خانگی علائم آبسه را موقتا کنترل کنید و در اسرع وقت به یک مطب دندانپزشکی مراجعه کنید. از جمله بهترین روش‌های خانگی درمان فوری آبسه دندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آویشن
- پونه کوهی
- روغن میخک
- سیر
- آلوئه ورا
- جوش شیرین
- آب و نمک
- آب و سرکه
- کمپرس سرد
بیشتر بخوانید : درمان فوری آبسه دندان و ورم صورت
درمان‌نکردن آبسه دندان چه عوارضی دارد؟
آبسه دندان اگر درمان نشود، باعث بروز مشکلات زیر خواهد شد:
- مرگ بافت‌های اطراف آبسه: عفونت شدید ناشی از آبسه در نهایت باعث نکروز و از بین رفتن بافت‌های اطراف آن می‌شود.
- مشکلات قلبی و عروقی: زمانی که آبسه دندان درمان نشود، باکتری‌ها از طریق جریان خون به قلب می‌روند و به لایه داخلی آن حمله می‌کنند و باعث بروز مشکلات قلبی نظیر اندوکاردیت می‌شوند.
- مشکلات ریوی: نفوذ باکتری‌ها به عروق ریوی از طریق خون می‌تواند منجر به بروز مشکلات ریوی به خصوص ذات‌الریه شود.
- عفونت استخوان فک: عوامل عفونی موجود در آبسه به مرور زمان به بافت استخوان وارد شده و باعث عفونی‌شدن آن می‌شوند.
- عفونت سینوس‌ها و مغز: عفونت آبسه دندان می‌تواند از طریق سینوس ماگزیلاری که ریشه‌های مولر فوقانی را نگه می‌دارد، وارد مغز و سینوس‌ها شده و منجر به مشکلات مغزی شود.
- عفونت خون: یکی از مشکلات جدی درمان‌نکردن آبسه دندان، عفونت خون است که در اثر ورود باکتری‌ها به خون ایجاد می‌شود. عفونت خون یک وضعیت اورژانسی است و می‌تواند زندگی فرد را به خظر بیندازد.
- عفونت پوست و بافت‌های زیرجلدی ناحیه آبسه: نفوذ باکتری‌ها به بافت‌های زیرجلدی و پوست باعث بروز سلولیت و آنژین لودویگ (در این حالت عفونت بافت زیر زبان، فک پایین و چانه را درگیر می‌کند)، می‌شود.
- گلودرد: باکتری‌ها و عوامل عفونی به مرور به سایر بخش‌های فک و صورت مثل گلو نفوذ می‌کنند و باعث گلودرد می‌شوند.
- تورم غدد لنفاوی: فعالیت باکتری‌ها باعث افزایش فعالیت گلبول‌های سفید و در نتیجه تورم غدد لنفاوی به خصوص در ناحیه گردن و صورت می‌شود.
- از بین رفتن دندان: آبسه دندان پیشرفته و کنترل نشده در نهایت به کل بافت‌ها و ساختار دندان آسیب زده و آن را از بین می‌برد.
با مراجعه به موقع به دندانپزشکی می‌توان از بروز این مشکلات جلوگیری کرد.
آبسه دندان کودکان
کودکان نیز مانند بزرگسالان در معرض ابتلا به آبسه دندان قرار دارند. آبسه دندان در کودکان با قرمزی و تورم لثه همراه است. زمانی که کودک درگیر آبسه دندان است، دندان‌های کناری تیره‌تر به نظر می‌رسند و کودک هنگام غذاخوردن و جویدن احساس ناراحتی می‌کند. درمان آبسه دندان در کودکان نیز مانند بزرگسالان بوده و با درمان دارویی آغاز می‌شود. سپس بسته به شدت عفونت عصب‌کشی یا کشیدن دندان انجام می‌شود.
آبسه در دندان عقل
یکی از دندان‌هایی که شدیدا در معرض ابتلا به آبسه قرار دارد، دندان عقل است. این دندان‌ها در انتهای هر فک قرار دارند و زمانی که از استخوان فک بیرون می‌آیند، به علت کمبود فضا در فک رشدشان دچار مشکل می‌شود. علاوه بر این‌ها دسترسی به این دندان برای مسواک‌زدن و کشیدن نخ دندان بسیار سخت است. به همین دلیل است که دندان‌های عقل در اکثر مواقع درگیر آبسه می‌شوند. برای جلوگیری از آبسه دندان عقل، چکاپ منظم دندان‌ها و درمان به موقع مشکلات دندان عقل ضروری است.
آبسه در دندان عصب‌کشی شده
همان‌طور که گفتیم یکی از روش‌های درمان آبسه دندان، عصب‌کشی است اما گاهی عصب‌کشی می‌تواند دلیل بروز آبسه باشد. درمان عصب‌کشی جزو درمان‌های حساس در دندانپزشکی محسوب می‌شود و به دقت بالایی نیاز دارد. زمانی که عصب‌کشی به درستی انجام نشود، بقایای پوسیدگی به نوک ریشه و بافت دندان نفوذ می‌کنند و باعث ایجاد آبسه در محل عصب‌کشی می‌شوند. آبسه دندان عصب‌کشی شده به درمان فوری نیاز دارد و به محض مشاهده اولین علائم آن باید به دندانپزشکی مراجعه کنید.
آبسه دندان در بارداری
زنان باردار به دلیل نوسانات هورمونی و جالت تهوع شدید، بیشتر از دیگران در معرض مشکلات دندانی اعم از آبسه دندان هستند. عفونت و آبسه دندان در بارداری می‌تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد و باعث بروز سقط جنین یا زایمان زودرس می‌شود. به این ترتیب زنان باردار باید به محض مشاهده هر علامتی اعم از درد دندان، بوی بد دهان و تورم لثه به دندانپزشکی مراجعه کنند.
آیا می‌توان از بروز آبسه دندان پیشگیری کرد؟
با رعایت یک سری نکات ساده می‌توان از بروز آبسه دندان جلوگیری کرد. مهم‌ترین نکات در پیشگیری از آبسه دندان عبارت اند از:
- بهداشت دهان و دندان خود را جدی بگیرید. مسواک زدن و کشیدن نخ دندان تا ۸۰ درصد از مشکلات مربوط به دندان‌ها جلوگیری می‌کند.
- به طور منظم برای بررسی وضعیت سلامت دندان‌های خود به دندانپزشکی مراجعه کنید.
- هر چهار ماه یک بار مسواک خود را تعویض کنید.
- هفته‌ای یک مرتبه با مشورت دندانپزشک از دهانشویه استفاده کنید.
- درست و اصولی مسواک بزنید، هر بار مسواک‌زدن باید حداقل ۲ دقیقه طول بکشد تا سلامت دندان‌ها تضمین شود.
- اگر دندان‌هایتان دچار پوسیدگی، تغییر رنگ یا لق‌شدگی شدند در اسرع وقت به دندانپزشکی مراجعه کنید.
- در انتخاب دندانپزشک خود دقت کنید، گاهی درمان غیراستاندارد منجر به بروز آبسه در دندان می‌شود.
- از دندان‌هایتان به عنوان ابزار برای جویدن ته مداد، بازکردن بطری و … استفاده نکنید.
- اگر دندان قروچه دارید، از محافظ دندان استفاده کنید.
- از مصرف مشروبات الکلی و دخانیات بپرهیزید.
- هنگام فعالیت‌های شدید و تهاجمی مثل بوکس یا تکواندو از محافظ دندان استفاده کنید.
- حداقل سالی دو مرتبه دندان‌هایتان را جرمگیری کنید.
- اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید که به دندان‌ها آسیب می‌زند، همواره سلامت دندان‌ها را ارزیابی کنید یا برای تغییر دارو با پزشک مشورت کنید.
- اگر خشکی دهان دارید، برای درمان اقدام کنید زیرا خشکی دهان ریسک بروز آبسه دندان را افزایش می‌دهد.
- رژیم غذایی خود را اصلاح کنید و مصرف شیرینی و خوراکی‌های حاوی قند را کاهش دهید.
- اگر کمبود ویتامین D3 دارید، روزانه چند ساعت در معرض آفتاب باشید یا از مکمل‌های ویتامین D3 استفاده کنید.
- میزان لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
سخن پایانی
آبسه یکی از مشکلات دندانی است که عموما در اثر رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان ایجاد می‌شود. همچنین باید بدانید که آبسه و کیست دندان با هم یکی نیستند و تفاوت‌هایی دارند. مانند تمام مشکلات دندانی، آبسه دندان نیز باید ابتدا توسط دندانپزشک معاینه و سپس درمان شود و نمی‌توان تنها به درمان‌های خانگی برای کنترل آن اکتفا کرد. در این مقاله از مجله تخصصی دندانپزشکی دکتر هومن پاک نیت به آبسه دندان چیست پرداختیم و مهم‌ترین علائم و راه‌های پیشگیری از آبسه دندان را بررسی کردیم. شما می‌توانید برای درمان مشکلات دهان و دندان خود از خدمات مطب دندانپزشکی دکتر هومن پاک نیت استفاده کنید. در این مطب اکثر خدمات دندانپزشکی با استفاده از ابزارهای دیجیتال ارائه می‌شوند. برای دریافت نوبت کافی است اطلاعات تماس خود را در فرمی که در سایت دکتر هومن پاک نیت قرار داده شده ، وارد کنید.
سوالات متداول
آبسه دندان یک کیسه چرکی و عفونی است که روی بافت نرم دهان یا در فضای دندان‌هایی که هنوز از استخوان فک بیرون نیامده‌اند، ایجاد می‌شود.
یکی از روش‌های کنترل آبسه دندان، مصرف داروی آنتی‌بیوتیک است که با نظر دندانپزشک باید انجام شود.
در مواقعی که عفونت بسیار شدید است و نمی‌توان ساختار کلی دندان را حفظ کرد، کشیدن دندان برای درمان آبسه انجام می‌شود.
خیر. روش‌های خانگی می‌توانند به صورت موقتی و تا مراجعه به دندانپزشکی علائم آبسه دندان را کنترل کنند اما نمی‌توانند آن را به طور کامل درمان کنند. برای درمان آبسه دندان باید حتما در اسرع وقت به دندانپزشکی مراجعه کنید.
