کیست دندان یکی از عارضه‌های نسبتا شایع مربوط به دهان و دندان است. کیست دندان هم کودکان و هم بزرگسالان را درگیر می‌کند. کیست‌های دندانی، توده‌هایی از بافت نرم هستند که درون آن‌ها پر از مایعی چرکی است و در اطراف دندان‌ها ایجاد می‌شوند. کیست دندان در اغلب موارد، غیرسرطانی است اما در صورت درمان نشدن باعث تخریب بافت استخوان فک می‌شود. در ادامه این مقاله در رابطه با پاسخ سوال کیست دندان چیست و علائم و روش‌های درمان کیست دندان بیشتر توضیح خواهیم داد.
کیست دندان چیست؟
کیست دندانی یک حفره سربسته است که درون آن مواد نیمه جامد و مایع وجود دارد. کیست‌ها اغلب از جنس بافت نرم هستند و بیشتر در همین بافت‌های نرم شامل لثه، لب‌ها، داخل گونه و فضای دندان‌هایی که هنوز رشدشان کامل نشده است، ایجاد می‌شوند. کیست‌ها از این نظر اهمیت دارند که بافتی به شدت عفونی هستند و در صورت ترکیدن، می‌توانند این عفونت را از طریق خون به کل بدن انتشار دهند.
بیشتر بخوانید: آبسه دندان چیست؟
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به کیست دندان هستند؟
به طور کلی همه افراد در سنین مختلف در معرض ابتلا به کیست دندان هستند، اما ریسک بروز کیست دندان در افرادی که شرایط زیر را دارند، بیشتر از سایرین است:
- سوءمصرف مواد مخدر
- مصرف زیاد سیگار و قلیان
- ابتلا به خشکی دهان
- سیستم ایمنی ضعیف
- رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان
انواع کیست دندان کدام‌اند؟
کیست‌های دندانی انواع مختلفی دارند که در ادامه در مورد آن‌ها توضیح می‌دهیم:
۱. کیست دندان فولیکولار (کیست دنتی ژروس)
کیست فولیکولار یا کیست دنتی ژروس، نوعی از کیست دندان است که در اطراف یا روی دندان‌هایی که رشد درستی نداشته‌اند، ایجاد می‌شود. احتمال ایجاد کیست دنتی ژروس در دندان‌های عقل فک پایین یا دندان‌های نیس در فک بالا بیشتر است.
۲. کیست دندان پری اپیکال (کیست انتهای ریشه)
همانطور که از نام این نوع کیست مشخص است، این کیست‌ها بیشتر در انتهای دندان تشکیل می‌شوند. علت عمده بروز این نوع کیست تخریب و از بین رفتن پالپ دندان است. در بیشتر مواقع کیست پی اپیکال با آبسه دندان اشتباه گرفته می‌شود.
۳. کیست ادنتوژنیک
ادنتوژنیک، در واقع ترکیبی از کیست پری اپیکال و کیست فولیکولار است و در استخوان فک ایجاد می‌شود. کیست ادنتوژنیک به دلیل ایجاد در بافت استخوان، شرایط سخت‌تری نسبت به ۲ نوع کیست دیگر دارد و معمولا برای درمان آن جراحی انجام می‌شود.
۴. کیست مخاطی
کیست مخاطی یا موکوسل در بافت‌های نرم دهان، داخل گونه‌ها، لب‌ها یا زبان تشکیل می‌شود. این کیست‌ها زیاد خطرناک نیستند و معمولا به دنبال آسیب دیدن در این بافت‌ها ایجاد می‌شوند.
آیا کیست دندان عقل خطرناک است؟
دندان‌های عقل آخرین نوع دندان‌های دائمی هستند که در انتهای فک بالا و پایین می‌رویند. به همین دلیل آن‌ها در اغلب موارد فضای کافی برای رشد خود ندارند و به صورت نیمه نهفته یا نهفته رشد می‌کنند. کیست دندانی عقل بیشتر از نوع دنتی ژروس بوده و ریسک بروز آن در فک بالا بیشتر است. به این ترتیب کیست دندان عقل، وضعیت حساس‌تری نسبت به کیست دندان‌های دیگر دارد و باید به موقع تشخیص داده و درمان شود. کیست دندان عقل اگر به موقع تشخیص داده شده و درمان شود، هیچ عارضه‌ای نخواهد داشت. تشخیص به موقع کیست دندان مزایای زیر را دارد:
- پیشگیری از عوارض: تشخیص زودهنگام کیست دندان نقش مهمی در جلوگیری از بروز عوارض دیگر آن دارد.
- درمان راحت‌تر: هر چه زودتر کیست دندان عقل تشخیص داده شود، درمان آن به نسبت راحت‌تر خواهد بود. در مراحل نهایی کیست دندان بزرگ‌تر شده و درمان آن نیز سخت‌تر خواهد شد.
- کاهش درد و ناراحتی: تشخیص دیرهنگام کیست‌های دندانی، باعث افزایش درد و ناراحتی‌های ناشی از آن‌ها می‌شود.
- پیشگیری از دیگر مشکلات دندانی و فک: کیست مختص به یک دندان نیست، زیرا در صورت وجود می‌تواند به دندان‌های مجاور و حتی استخوان فک آسیبی جدی وارد کند.
دلیل ایجاد کیست دندان چیست؟
کیست دندان به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. اما موارد زیر را می‌توان مهم‌ترین دلیل ایجاد کیست دندان دانست:
- پوسیدگی شدید دندان
- رشد نامناسب دندان‌ها در فک
- انسداد کانال ریشه دندان
- ابتلا به سندروم گورلین
علائم کیست دندان چیست؟
رشد و تورم کیست‌های دندانی باعث بروز یک سری علائم می‌شود که این علائم عبارت اند از:
- درد و حساسیت: کیست‌ها می‌توانند به بافت‌های اطراف فشار وارد کنند و از این طریق باعث بروز درد و حساسیت دندان شوند. زمانی که درد و حساسیت زیادی وجود داشته باشد، به احتمال زیاد کیست دندان از نوع عفونی بوده و به درمان فوری نیاز دارد.
- تورم: همانطور که گفتیم کیست یک کیسه حاوی مایع است و با رشد خود، به فک و لثه فشار وارد کرده و باعث تورم آن‌ها می‌شود. کیست‌ها روی لثه مانند یک توده سفت احساس می‌شوند.
- تغییر در رنگ دندان: کیست دندان می‌تواند روی مینای دندان تاثیر گذاشته و باعث تغییر رنگ آن به رنگ خاکستری یا زرد شود.
- مشکلات لثه: از دیگر علائم کیست دندان، التهاب و قرمزی لثه است.
- بوی بد دهان: کیست حاوی موادی عفونی است که به تدریج باعث پوسیدگی دندان هم می‌شوند. به این ترتیب کیست دندان می‌تواند بوی بدی در دهان ایجاد کند.
- احساس طعم فلزی در دهان: کیست‌های دندان به خصوص کیست‌های عفونی و ملتهب، باعث ایجاد طعم فلزی در دهان می‌شوند.
- سردرد: رشد کیست دندان با تحت تاثیر قراردادن اعصاب دندان، باعث بروز سردردهای مزمن و ضرباندار خواهد شد.
عوارض کیست دندان چیست؟
درمان کیست دندان از این نظر ضرورت دارد که می‌تواند عفونت را از طریق جریان خون به کل بدن منتشر کند. در صورتی که کیست دندان درمان نشود، احتمال بروز عوارض زیر وجود دارد:
- ایجاد درد شدید و ناتوان کننده در دندان‌ها و فک
- تخریب و از بین رفتن بافت استخوان فک
- تخریب و از بین رفتن بافت لثه
- آسیب به دندان‌های سالم کناری
- انتشار عفونت به کل بدن از طریق جریان خون
- آسیب به اعصاب و بی‌حسی برخی از اعضای صورت
- اختلال در عملکرد طبیعی دندان‌ها و لثه
- افزایش احتمال ابتلا به سرطان دهان و فک
- شل شدن و لقی دندان‌ها به دلیل کیست‌های انتهای ریشه
روش تشخیص کیست دندان
در اغلب موارد کیست‌های دندانی به صورت نهفته رشد می‌کنند، بنابراین در معاینه روتین دندانپزشکی نمی‌توان به خوبی آن‌ها را تشخیص داد. به این ترتیب دندانپزشک برای بررسی بهتر و تشخیص دقیق وجود کیست دندان، عکسبرداری از دندان به روش رادیولوژی یا سی تی اسکن دندان را تجویز می‌کند. بعد از مشاهده کیست در دندان‌ها که به صورت لکه‌هایی تیره رنگ در عکس مشخص می‌شوند، دندانپزشک روند درمان را شروع خواهد کرد.
بهترین درمان برای کیست دندان چیست؟
درمان کیست دندان با توجه به نوع، محل ایجاد و شدت کیست دندان متفاوت است. دندانپزشک با توجه به علائم بالینی بیمار و همچنین شدت و وسعت کیست، از روش‌های درمانی مختلف برای کنترل کیست دندان استفاده می‌کند. برای مثال در مواردی که کیست دندان از نوع ادنتوژنیک باشد، درمان اصلی جراحی خواهد بود. با این حال به منظور کنترل عفونت دندانپزشک یک دوره دارو درمانی با آنتی بیوتیک‌های قوی را پیش از جراحی و بعد از آن تجویز می‌کند. در برخی موارد درمان عصب‌کشی نیز می‌تواند به درمان کیست‌های پری اپیکال کمک کند.
بیشتر بخوانید: نحوه مصرف آموکسی سیلین و مترونیدازول برای عفونت دندان
هزینه درمان کیست دندان چقدر است؟
هزینه جراحی کیست‌های دندانی با توجه به پارامترهایی چون موقعیت کیست و نوع آن تعیین می‌شود و نمی‌توان هزینه دقیقی برای آن تعیین کرد. شما می‌توانید برای اطلاع از نحوه و هزینه درمان کیست دندان خود به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید. از جمله عوامل تاثیرگذار در هزینه درمان کیست‌های دندانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعرفه خدمات کلینیک دندانپزشکی خصوصی یا دولتی بودن آن
- موقعیت جغرافیایی کلینیک
- تخصص دندانپزشک
- هزینه درمان‌های جانبی
- هزینه عکسبرداری
توجه کنید که هزینه درمان کیست دندان تحت پوشش خدمات بیمه قرار می‌گیرد و نیازی نیست نگران آن باشید. البته توصیه می‌کنیم برای استفاده از خدمات بیمه، به مراکزی مراجعه کنید که با بیمه شما قرارداد دارند.
درمان خانگی کیست دندان
مانند دیگر مشکلات دهان و دندان، مراجعه به دندانپزشک برای درمان کیست دندان نیز اولویت دارد. با این حال در مواقع اضطراری که مراجعه به دندانپزشک ممکن نیست، می‌توان به صورت موقتی از روش‌های درمان خانگی برای کنترل علائم کیست دندان استفاده کرد. دقت کنید که درمان‌های خانگی کیست دندان، درمان مکمل هستند و تنها باعث کاهش علائم کیست دندان می‌شوند و تاثیری روی از بین بردن عامل اصلی بروز آن ندارند.
مهم‌ترین راهکارهای خانگی که در درمان کیست دندان کاربرد دارند، عبارت اند از:
- استفاده از کمپرس یخ در محل کیست دندان
- شستن دهان با هیدروژن پراکسید و آب
- گذاشتن ژل آلوئه‌ورا روی دندان
- غرغره آب و نمک
- غرغره آب و جوش شیرین
- استعمال موضعی روغن نارگیل، روغن کنجد یا روغن زیتون
- گذاشتن سیر له‌شده روی کیست دندان
- استفاده از خمیر زردچوبه
- شستن دهان با دم کرده آویشن
- استفاده از دم کرده شنبلیله
اگر می‌خواهید در مورد روش‌های درمان کیست دندان در خانه بیشتر بدانید، توصیه می‌کنیم سری به مقالات قبلی سایت بزنید. در مقالات قبلی مجله تخصصی دندانپزشکی دکتر هومن پاک نیت به صورت مفصل این روش‌ها را توضیح داده‌ایم.
پیشگیری از کیست دندان
اگر می‌خواهید درگیر مشکلات و عوارض کیست دندان نشوید، باید ۲ نکته مهم را رعایت کنید. اولین و مهم‌ترین نکته، رعایت بهداشت دهان و دندان است. مراقبت درست از دهان و دندان‌ها علاوه بر جلوگیری از ایجاد کیست دندان می‌تواند از دیگر مشکلات دهان و دندان نیز جلوگیری کند. نکته دوم، چکاپ منظم دندان‌ها است. حداقل ۲ مرتبه چکاپ و معاینه دهان و دندان در سال ضروری است و به تشخیص و درمان به موقع کیست دندان کمک می‌کند.
سخن پایانی
در این مقاله از مجله دندانپزشکی دکتر هومن پاک نیت در ارتباط با کیست دندان چیست صحبت کردیم. کیست‌های دندانی علاوه بر افزایش ریسک انتشار عفونت در بدن، می‌توانند لثه و استخوان فک را نیز تخریب کنند. به این ترتیب مراجعه به دندانپزشک به محض مشاهده این کیست‌ها ضروری است. شما می‌توانید برای رفع مشکلات دهان و دندان خود و انجام کارهای زیبایی دندانپزشکی از خدمات مطب دندانپزشکی دکتر هومن پاک نیت استفاده کنید. برای رزرو نوبت مشاوره رایگان کافی است در فرم زیر اطلاعات تماس خود را وارد کنید.
سوالات متداول
به طور کلی کیست‌های دندانی، توده‌های خوش‌خیم هستند. اما اگر این کیست‌ها به موقع درمان نشوند، ریسک ایجاد سلول‌های سرطانی در فک و دهان را افزایش می‌دهند.
بله، سردردهای مزمن و ضرباندار از جمله علائم وجود کیست دندان هستند.
درمان کیست دندان با توجه به نوع کیست، وسعت و محل قرارگیری آن و اندازه فک بیمار شامل روش جراحی یا تجویز آنتی بیوتیک است.
سفالکسین، سفکسیم، مترونیدازول، آزیترومایسین و کلیندامایسین از بهترین قرص‌های آنتی بیوتیکی هستند که در درمان کیست دندان استفاده می‌شوند.
