منظور از دندان عقل نهفته، دندانی است که به دلیل نبود فضای کافی در دهان از لثه خارج نمی‌شود و به صورت نهفته و پنهان باقی می‌ماند. دندان‌های عقل در بیشتر موارد مشکل‌ساز هستند، اما دندان‌های عقل نهفته عوارض بیشتر و شدیدتری دارند و می‌توانند سلامت دیگر دندان‌ها را به خطر بیندازند. در این مقاله از مجله دندانپزشکی دکتر هومن پاک نیت به این سوال پاسخ می‌دهیم که دندان عقل نهفته چیست و چه انواعی دارد. در ادامه با ما همراه باشید.
دندان عقل نهفته چیست؟
زمانی استخوان فک و همچنین دهان، فضای کافی برای رشد دندان عقل داشته باشند این دندان مانند دیگر دندان‌ها به طور طبیعی رشد می‌کند و در کنار آن‌ها قرار می‌گیرد. اما در بیشتر افراد این اتفاق نمی‌افتد، یعنی دهان و استخوان فک فضای کافی برای رشد دندان‌های عقل ندارند و رشد این دندان‌ها با مشکل مواجه می‌شود. به این ترتیب دندان عقل به صورت نهفته یا نیمه نهفته رشد می‌کند. دندان عقل نهفته یا impacted wisdom tooth، دندانی است که در فک باقی می‌ماند و نمی‌تواند از آن خارج شود. تشخیص دندان عقل نهفته بسیار دشوار است و برای اطلاع از وجود آن باید به دندانپزشکی مراجعه کنید.
انواع دندان عقل نهفته
نحوه رشد دندان‌های عقل نهفته در افراد مختلف با هم فرق می‌کند. اما شایع‌ترین انواع دندان عقل نهفته شامل موارد زیر است:
- نهفتگی بافت نرم: دندان عقلی که دارای نهفتگی بافت نرم است، درون بافت لثه گیر می‌کند و نمی‌تواند از آن خارج شود.
- نفهتگی افقی: دندان عقل با نهفتگی افقی به صورت افقی رشد می‌کند.
- نهفتگی میانی: دندان عقل با نهفتگی میانی به سمت جلوی دهان رشد می‌کند.
- نهفتگی عمودی: در نهفتگی عمودی، رشد دندان عقل کاملا نرمال است اما به دلیل نبود فضای کافی، دندان به صورت نهفته باقی می‌ماند.
- نهفتگی انتهایی: در این نوع، دندان عقل به سمت عقب داخلی دهان رشد می‌کند.
- نهفتگی استخوانی: دندان عقل دارای نهفتگی استخوانی، تا حدودی قابل مشاهده است و بخشی از آن روی استخوان فک رشد می‌کند.
علائم و نشانه‌های دندان عقل نهفته چیست
دندان‌های عقل به طور میانگین از سن ۲۰ تا ۳۵ سالگی شروع به رشد می‌کند. به طور معمول اگر تا این سن فرد نشانه‌های رشد دندان عقل را تجربه نکرده باشد، احتمال وجود دندان عقل نهفته وجود دارد. نشانه‌های دندان عقل نهفته به صورت زیر است:
- درد و تورم شدید در انتهای فک
- مشکل در باز و بسته کردن دهان
- مشکل در غذاخوردن
- درد گوش و مفصل استخوانی گیجگاهی
- سردردهای شدید و ضربان‌دار
- درد چشم‌ها
- التهاب و قرمزی لثه
- درد شدید در استخوان فک
- درد در ناحیه گلو
- تورم غدد لنفاوی
- نامنظم شدن دیگر دندان‌ها
عوارض دندان عقل نهفته چیست
بعد از اینکه متوجه دندان عقل نهفته در دهان خود شدید، باید در اسرع وقت برای درمان آن اقدام کنید. بی‌توجهی به این مشکل می‌تواند عوارض خطرناک‌تری را برای شما به همراه داشته باشد:
- کیست لثه: وجود دندان عقل نهفته می‌تواند باعث تشکیل کیست‌های عفونی در لثه شود. این کیست‌ها آسیب جدی به اعصاب دندان وارد می‌کنند و بسیار خطرناک هستند.
- به هم ریختگی دندان‌ها: دندان عقل نهفته فشار زیادی به دندان‌های دیگر وارد می‌کند و می‌تواند باعث به هم ریختگی آن‌ها شود.
- ابتلا به بیماری لثه: درمان نکردن دندان عقل نهفته با افزایش ریسک عفونت و پوسیدگی، احتمال ابتلا به بیماری‌های لثه را نیز افزایش می‌دهد.
- آسیب به دندان‌های مجاور: وجود دندان عقل نهفته، فشاری ثابت به پشت دندان‌های آسیاب کناری وارد می‌کند. این فشار در طولانی مدت باعث تضعیف ریشه این دندان‌ها شده و آن‌ها را تخریب می‌کند.
- بوی بد دهان: پوسیدگی و عفونت دندان به دنبال دندان عقل نهفته باعث بوی بد دهان می‌شود. همچنین پوسیدگی می‌تواند باعث ایجاد طعم ناخوشایندی در دهان شود.
- مشکلات سینوسی: فشار دندان عقل نهفته در فک بالا می‌تواند به سینوس‌ها آسیب بزند.
- حساسیت به گرما و سرما: دندان عقل نهفته به سردی و گرمی حساس است و باعث درد و ناراحتی می‌شود.
- عفونت در گونه و گردن: تورم گونه، تورم غدد لنفاوی، افزایش دمای بدن، مشکل در باز و بسته کردن دهان و جویدن غذا از نشانه‌های انتشار عفونت در گونه و گردن است.
- تحلیل استخوان فک: دندان عقل نهفته همچنین به مرور زمان باعث تحیل استخوان فک می‌شود.
- پوسیدگی و عفونت دندان: یکی از شایع‌ترین عوارض دندان‌های عقل به خصوص دندان عقل نهفته، افزایش ریسک پوسیدگی و عفونت دندان و لثه است. تمیزکردن این دندان‌ها بسیار سخت است و همین آن‌ها را در معرض پوسیدگی و عفونت قرار می‌دهد.
- عفونت استخوان: عفونت لثه ناشی از دندان عقل نهفته به مرور باعث عفونت استخوان فک خواهد شد.
برای دندان عقل نهفته چه باید کرد؟
همان طور که گفتیم دندان عقل نهفته می‌تواند عوارضی برای فرد به همراه داشته باشد بنابراین درمان آن ضروری و الزامی است. بسته به نوع قرارگیری دندان عقل دندانپزشک روش کشیدن یا جراحی را برای خارج کردن این دندان پیشنهاد می‌کند. در ادامه در مورد این روش‌ها بیشتر توضیح می‌دهیم.
مراحل کشیدن دندان عقل نهفته
اگر دندان عقل به صورت نیمه نهفته باشد و در فاصله کمی در زیر لثه قرار داشته باشد، دندانپزشک روش کشیدن دندان عقل را برای جلوگیری از بروز عوارض آن پیشنهاد می‌کند. کشیدن دندان عقل نهفته کمی پیچیده‌تر از کشیدن دندان‌های معمولی است، اما مراحل کلی شامل موارد زیر است:
- تزریق بی‌حسی در محل دندان عقل و بافت‌های اطراف آن
- ایجاد برش روی لثه (یا در صورت نیاز استخوان)
- خارج کردن دندان عقل
گاهی دندانپزشک دندان عقل را برش می‌دهد و سپس قطعه‌های آن را از دهان خارج می‌کند.
آیا کشیدن دندان عقل نهفته ضروری است؟
با وجود آنکه بیشتر مردم کشیدن دندان عقل را توصیه می‌کنند، اما زمانی که دندان عقل چه به صورت نهفته باشد و چه نباشد، هیچ عارضه‌ای ایجاد نکند و مشکل‌ساز نباشد می‌توان آن را نگه داشت. اما زمانی که نشانه‌های دندان عقل نهفته بروز پیدا کنند و برای فرد مشکل‌ساز باشند، درمان آن ضروری است. اگر تا سن ۳۵ سالگی هیچ نشانه‌ای از رشد دندان عقل را تجربه نکردید، بهتر است برای اطمینان بیشتر از وجود یا نبود دندان عقل خود به دندانپزشکی مراجعه کنید.
بیشتر بخوانیم: آیا کشیدن دندان عقل لازم است؟
جراحی دندان عقل نهفته
جراحی دندان عقل نهفته یکی از سخت‌ترین جراحی‌های دهان است و معمولا زمانی انجام می‌شود که دندان عقل کاملا درون لثه قرار داشته باشد. روند جراحی دندان عقل نهفته فک بالا و پایین فرق چندانی با هم ندارد و شامل موارد زیر است:
- تزریق بی‌حسی: قبل از شروع جراحی محل دندان عقل و اطراف آن با تزریق بی‌حسی کاملا بی‌حس می‌شود. در مواردی که فرد ترس شدیدی داشته باشد، جراحی دندان عقل با استفاده از بی‌هوشی انجام می‌شود.
- برداشتن بافت‌ها: بعد از اثرکردن بی‌حسی، دندانپزشک تمام بافت لثه و استخوانی‌ای را که روی دندان عقل وجود دارد، با تیغ جراحی برش داده و برمی‌دارد.
- جداکردن دندان: در این مرحله دندانپزشک با کمک ابزارهای مخصوصی دندان را از بافت پیوندی حفره آن جدا می‌کند.
- خارج‌کردن دندان: زمانی که دندان عقل کاملا از بافت پیوندی جدا شد، دندانپزشک به کمک ابزاری به نام فورسپس دندان را از فک خارج می‌کند. در مواردی که خارج کردن دندان کامل سخت باشد، دندانپزشک آن را با شکستن به تکه‌های کوچک‌تری تقسیم می‌کند و سپس آن تکه‌ها را خارج می‌کند.
- بخیه: بعد از خارج کردن کامل دندان، بافت‌های جدا شده بخیه زده می‌شوند.
نکته قابل توجه این است که در هیچ کدام از این مراحل، شما دردی احساس نخواهید کرد. زیرا داروهای بی‌حسی بسیار قوی‌ای به لثه تزریق می‌شود. اما بعد از تمام شدن اثر بی‌حسی، ممکن است کمی درد داشته باشید. با رعایت مراقبت‌های بعد از جراحی دندان می‌توان این درد را کنترل کرد.
هزینه درمان دندان عقل نهفته چقدر است؟
هزینه درمان دندان عقل بسته به روش درمانی آن فرق می‌کند. هزینه جراحی به دلیل سختی و حساسیت بالایی که دارد، بیشتر است. هزینه درمان جراحی با توجه به نوع دندان عقل، میزان نهفتگی، نحوه جایگیری دندان در فک، تخصص دندانپزشک و تعرفه مطب دندانپزشکی متفاوت خواهد بود. به این ترتیب هزینه جراحی دندان عقل نهفته از یک تا چهار میلیون و هزینه کشیدن آن از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تخمین زده می‌شود. البته جای نگرانی وجود ندارد، زیرا هزینه درمان دندان عقل تحت پوشش خدمات بیمه تکمیلی است و می‌توانید با استفاده از این خدمات، هزینه درمان خود را کمتر کنید.
مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان عقل نهفته چیست
برای بهبود سریع‌تر و جلوگیری از عوارض کشیدن دندان عقل نهفته، رعایت دستورالعمل‌های زیر توصیه می‌شود:
- تا ۲۴ ساعت بعد از کشیدن دندان عقل نهفته، از تف کردن آب دهان خود بپرهیزید.
- پانسمان روی زخم را دستکاری نکنید. اگر پانسمان از جا در آمد، آن را خارج کنید و با یک گاز استریل جدید جایگزین کنید.
- اگر درد زیادی دارید، می‌توانید با مشورت دندانپزشک خود از قرص‌های مسکن نظیر ژلوفن، استامینوفن و … استفاده کنید.
- برای جلوگیری از بروز عفونت و پوسیدگی ثانویه، شستشوی دهان با آب و نمک می‌تواند کمک کننده باشد.
- به هیچ وجه از نی برای نوشیدن مایعات استفاده نکنید.
- تا حد ممکن از انجام کارهای سنگین خودداری کرده و استراحت کنید.
- برای بندآمدن خونریزی و جلوگیری از تورم می‌توانید از کمپرس سرد استفاده کنید. همچنین خوردن بستنی می‌تواند موثر باشد.
- در صورتی که درد دندان بیشتر از ۲ هفته طول کشید، بهتر است با دندانپزشک خود مشورت کنید.
- ۲ تا سه روز بعد از کشیدن دندان عقل نهفته بهتر است غذاهای نرم و آبکی را جایگزین غذاهای عادی خود کنید.
سخن پایانی
دندان عقل آخرین دندان آسیاب است که در آخر هر فک رشد می‌کند. دندان‌های عقل معمولا به دلیل فضای ناکافی رشد سخت و دردناکی دارند و به همین دلیل دندانپزشکان کشیدن آن‌ها را توصیه می‌کنند. البته در مواقعی که دندان عقل مشکلی برای فرد ایجاد نکند، نیازی به کشیدن آن نیست. اما زمانی که رشد دندان عقل کامل نشود و زیر لثه باقی بماند، به آن دندان عقل نهفته می‌گویند که عوارض زیادی دارد. دندان‌های عقل نهفته با جراحی یا کشیدن از دهان خارج می‌شوند. در این مقاله از مجله دندانپزشکی دکتر هومن پاک نیت به بررسی نشانه‌های دندان عقل نهفته و انواع آن پرداختیم.
