آخرین دندان‌های انسان، دندان‌های عقل هستند که از سن ۱۷ تا ۲۵ سالگی رشد خود را آغاز می‌کنند. دندان‌های عقل به دلیل موقعیت قرارگیری خود، شرایط حساسی دارند و دندانپزشکان در اکثر موارد کشیدن آن‌ها را توصیه می‌کنند. در ادامه این مقاله می‌خواهیم بررسی کنیم که آیا کشیدن دندان عقل لازم است یا خیر. توصیه می‌کنیم ادامه این مقاله را از دست ندهید.
آیا کشیدن دندان عقل لازم است؟
در پاسخ به سوال آیا کشیدن دندان عقل لازم است باید گفت که یک باور غلط که در بین عامه مردم وجود دارد، الزامی بودن کشیدن دندان است. یعنی افراد فکر می‌کنند باید حتما و در اسرع وقت دندان عقل خود را بکشند. اما این طور نیست و کشیدن یا نکشیدن دندان عقل به عوامل مختلفی بستگی دارد. دندانپزشکان بر این باور هستند که دندان عقل در شرایط زیر می‌تواند همانند سایر دندان‌ها عملکرد داشته باشد و باعث بروز آسیب نشود:
- سالم بودن دندان عقل
- وجود فضای کافی در دهان
- رشد صحیح و کامل دندان
- دسترسی راحت برای مسواک زدن و کشیدن نخ دندان
- نبود ناهنجاری‌های رویشی
اما اگر فضای کافی برای رشد دندان عقل وجود نداشته باشد و نتوان آن را نگه داشت باید آن را از دهان خارج کرد. برای اطلاع از اینکه آیا دندان عقل شما نیاز به کشیدن دارد یا خیر، باید حتما به دندانپزشکی مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: راه های جلوگیری از پوسیدگی دندان چیست
چرا باید دندان عقل را بکشیم؟
همان طور که گفتیم، کشیدن دندان عقل در هر شرایطی ضروری نیست. اما دلایل زیادی از جمله موارد زیر کشیدن دندان عقل را امری ضروری می‌کند:
پوسیدگی دندان عقل
دسترسی سخت دندان عقل باعث می‌شود تا تمیزکردن آن به نسبت دیگر دندان‌ها سخت‌تر باشد. به همین دلیل است که دندان‌های عقل بیشتر از دیگر دندان‌ها در معرض پوسیدگی و عفونت هستند. اگر دندان عقل دچار پوسیدگی شود، کشیدن آن الزامی است.
عفونت مکرر بافت نرم اطراف دندان عقل
در برخی مواقع نحوه رشد دندان عقل به بافت‌های نرم اطراف آن آسیب می‌زند و باعث بروز التهاب و عفونت می‌شود. اگر این عفونت‌ها به صورت طولانی و مکرر رخ دهند، کشیدن دندان عقل الزامی است.
شکستن دندان عقل
گاهی به دنبال رویش نامناسب دندان عقل، این دندان از ناحیه ریشه تا تاج دچار شکستگی می‌شود. در این موارد به هیچ وجه نمی‌توان دندان را نگه داشت و باید آن را در اسرع وقت کشید.
نهفته‌بودن دندان
یکی از شایع‌ترین دلایل کشیدن دندان عقل، رشد آن به صورت نهفته یا نیمه نهفته است. در این شرایط فشار زیادی به دیگر دندان‌ها و استخوان فک وارد می‌شود و باعث درد، التهاب، عفونت و آسیب به استخوان می‌شود در نتیجه لازم است دندان عقل کشیده شود.
ارتودنسی
یکی از دلایل نامرتبی دندان‌ها، نبود فضای کافی است. در این شرایط با کشیدن دندان عقل فضا برای دیگر دندان‌ها باز می‌شود و می‌توان درمان ارتودنسی را انجام داد. البته کشیدن دندان عقل برای درمان ارتودنسی، یک ضرورت نیست و تنها در برخی از موارد ممکن است نیاز باشد.
پروتز دندان
اگر فرد به دلایلی دندان‌های خود را از دست بدهد و نیاز به پروتز دندانی داشته باشد، احتمالا دندان عقل نیز باید کشیده شود. البته کشیدن دندان عقل برای پروتز دندان در همه افراد ضروری نیست و به نظر دندانپزشک بستگی دارد.
وجود ضایعه بافتی در دهان
زمانی که در دندان عقل یا اطراف آن ضایعات پاتولوژیک وجود داشته باشد، احتمالا نیاز به کشیدن آن ضرورت می‌یابد.
درمان رادیوتراپی
رادیوتراپی برای افرادی که درگیر تومورهای دهانی هستند، انجام می‌شود. در این افراد احتمال بروز عفونت و التهاب افزایش می‌یابد و به همین دلیل کشیدن دندان عقل ضرورت دارد.
چه سنی برای کشیدن دندان عقل مناسب است؟
در مورد سن مناسب کشیدن دندان عقل، باید این نکته را بدانید که هیچ کس نمی‌تواند بهترین سن برای کشیدن دندان عقل را تعیین کند. دلیل این امر، این است که سن رشد دندان عقل در افراد مختلف با هم متفاوت است. برای مثال ممکن است رشد دندان عقل در یک فرد در ۱۸ سالگی باشد، اما دندان عقل در دیگری در سن ۲۵ سالگی رشد کند. همچنین اگر شرایط دندان عقل نرمال باشد و مشکلی وجود نداشته باشد، نیازی به کشیدن آن نیست.
با این حال اما بهترین سن برای کشیدن دندان عقل از ۱۸ الی ۲۵ سالگی است که در افراد مختلف با هم فرق می‌کند. کشیدن دندان عقل در این دوره سنی، کمترین عارضه را دارد و همچنین روند بهبودی سریع‌تر خواهد بود. کشیدن دندان عقل در سنین بعد از ۳۰ سالگی، عوارض بیشتری خواهد داشت.
هزینه کشیدن دندان عقل چقدر است؟
به طور کلی موقعیت و دسترسی سخت دندان عقل، باعث می‌شود تا درمان‌های مربوط به آن هزینه بیشتری داشته باشد. همچنین اگر دندان عقل رشد کاملی داشته باشد، هزینه کشیدن آن با هزینه کشیدن دندان‌های دیگر فرق زیادی ندارد. اما اگر رشد دندان به صورت نهفته، نیمه نهفته یا به صورت زاویه‌دار باشد هزینه درمان بیشتر می‌شود. به طور کلی عوامل زیر در تعیین هزینه درمان کشیدن دندان عقل موثر هستند:
- تخصص و تجربه دندانپزشک
- موقعیت جغرافیایی کلینیک دندانپزشکی
- موقعیت دندان عقل (فک بالا یا فک پایین)
- نیاز به درمان‌های جانبی
- استفاده از خدمات بیمه
- نوع دندان عقل
- خصوصی یا دولتی بودن کلینیک دندانپزشکی
لازم است این نکته را بدانید که هزینه کشیدن یا جراحی دندان عقل، جزو خدمات بیمه محسوب می‌شود و می‌توانید برای هزینه درمان خود از خدمات بیمه استفاده کنید. در سال ۱۴۰۳ هزینه کشیدن دندان عقل از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان شروع می‌شود. توصیه می‌کنیم برای اطلاع از هزینه دقیق کشیدن دندان عقل به دندانپزشکی مراجعه کنید. دندانپزشک بعد از معاینه دندان و بررسی شرایط آن هزینه درمان را برآورد می‌کند.
عوارض کشیدن دندان عقل
کشیدن دندان عقل معمولا عارضه ندارد، با این حال اما احتمال بروز عوارض زیر وجود دارد:
- درد و ورم لثه
- خونریزی از محل زخم
- مشکل در بازکردن دهان
- آسیب به دندان‌های مجاور
- عدم بهبودی جای زخم و لثه
- خشکی حفره دندان عقل
- بی‌حس شدن لب‌ها و دهان
- همچنین احتمال بروز عوارض خطرناک‌تر اما بسیار نادر زیر هم وجود دارد:
- بی‌حسی طولانی مدت دهان و لب‌ها
- شکستن استخوان فک به دنبال اتصال محکم دندان به فک
- آسیب به سینوس‌ها هنگام کشیدن دندان عقل فک بالا
- عفونت خون
نحوه کشیدن و جراحی دندان عقل
بسته به اینکه دندان عقل از چه نوعی است، ممکن است به روش کشیدن یا با جراحی از دهان خارج شود. کشیدن دندان عقل یک روش مرسوم برای دندان‌های عقلی است که به صورت کامل رشد کرده‌اند و کج، نهفته یا نیمه نهفته نیستند. مراحل کشیدن دندان عقل به این صورت است:
- قبل از کشیدن دندان، باید عکس رادیوگرافی دندان‌های خود را به دندانپزشک نشان دهید.
- ابتدا دهان بی‌حس می‌شود.
- سپس دندانپزشک یک برش در لثه ایجاد می‌کند تا به دندان عقل و استخوان اطراف آن دسترسی داشته باشد.
- در مرحله بعد بخشی از استخوان که جلوی دندان عقل قرار دارد، برداشته می‌شود.
- در این مرحله دندان عقل با توجه به ابعادی که دارد، به صورت یک تکه یا تکه‌های جداگانه از فک خارج می‌شود.
- دندانپزشک سعی می‌کند به طور دقیق تمام بخش‌های باقی مانده دندان را از دهان خارج کند. باقی ماندن این ذرات باعث درد و ناراحتی و همچنین عفونت ثانویه در محل جراحی می‌شود.
- محل جراحی تمیز شده و بعد بخیه زده می‌شود. البته در بیشتر مواقع نیازی به بخیه زدن نیست.
- پانسمان یا گاز استریل در محل کشیدن دندان قرار داده می‌شود تا خونریزی متوقف شود.
آمادگی برای جراحی دندان عقل
جراحی و کشیدن دندان عقل انواع مختلفی دارد و با توجه به نظر دندانپزشک شما تعیین می‌شود. اگر استرس و اضطراب زیادی دارید، در مورد نحوه جراحی و مراقبت‌های بعد از آن با دندانپزشک خود مشورت کنید تا استرس‌تان کمتر شود. اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید حتما در مورد داروهای خود با دندانپزشک مشورت کنید. همچنین لازم است از مصرف مکمل‌های گیاهی بدون نظر دندانپزشک خودداری کنید.
۱۵ توصیه بعد از جراحی دندان عقل
بعد از کشیدن دندان عقل، رعایت توصیه‌های زیر برای جلوگیری از بروز هر گونه عفونت الزامی است:
نکته ۱
تا چند ساعت بعد آب دهان خود را قورت بدهید و از تف کردن اجتناب کنید.
نکته ۲
تا زمان برطرف‌شدن کامل اثر بی‌حسی از خوردن غذا خودداری کنید زیرا ممکن است به زبان و لب‌های خود آسیب بزنید.
نکته ۳
اگر خونریزی بیشتر از ۲۴ ساعت طول کشید، حتما به دندانپزشک خود اطلاع دهید.
نکته ۴
گاز استریل محل زخم را دستکاری نکنید. اگر خونریزی زیاد است، گاز استریل را با احتیاط بردارید و تعویض کنید.
نکته ۵
هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه کمپرس سرد روی قسمتی که دندان آن کشیده شده است، قرار دهید. بعد از گذشت یک روز می‌توانید از کمپرس گرم استفاده کنید تا درد و ناراحتی کمتر شود.
نکته ۶
بلافاصله بعد از کشیدن دندان بهتر است خوراکی‌های سرد مثل بستنی بخورید تا خونریزی متوقف شود.
نکته ۷
تا حداقل ۲۴ ساعت بعد از کشیدن دندان بهتر است از غذاهای نرم و آبکی مثل انواع سوپ، نودل، ژله یا ماست استفاده کنید.
نکته ۸
تا ۲۴ ساعت از مصرف هر گونه غذا یا نوشیدنی داغ بپرهیزید.
نکته ۹
از مصرف مشروبات الکلی، نوشیدنی‌های گازدار و کافئین‌دار اجتناب کنید.
نکته ۱۰
هنگام خوابیدن سر را جوری تنظیم کنید که بالاتر از بقیه بخش‌های بدن باشد.
نکته ۱۱
برای نوشیدن مایعات به هیچ وجه از نی استفاده نکنید، زیرا باعث تشدید خونریزی می‌شود.
نکته ۱۲
بعد از گذشت ۲۴ ساعت، هر ۸ ساعت یک بار دهان خود را با محلول آب و نمک شستشو دهید. محلول آب و نمک یک دهانشویه طبیعی با خواص آنتی باکتریال زیاد است و می‌تواند باکتری‌های مضر موجود در دهان را از بین ببرد و از بروز عفونت جلوگیری کند.
نکته ۱۳
با زبان یا انگشت محل زخم را دستکاری نکنید.دندان‌ها و زبان را با دقت و احتیاط مسواک بزنید.
نکته ۱۴
تا حداقل ۲۴ ساعت بعد از کشیدن دندان عقل از مصرف دخانیات به خصوص سیگار خودداری کنید، زیرا مصرف سیگار و دخانیات احتمال آلودگی باکتریایی و بروز عفونت را افزایش می‌دهد.
نکته ۱۵
برای کشیدن بخیه حتما به دندانپزشکی مراجعه کنید.اگر درد زیادی دارید، می‌توانید با مشورت دندانپزشک از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی نظیر ناپروکسن یا ایبوپروفن برای کاهش درد استفاده کنید.
تغذیه بعد از کشیدن دندان عقل
یکی از مراقبت‌های ضروری بعد از کشیدن دندان عقل، رعایت توصیه‌های غذایی است. لثه و دهان به دلیل جای خالی دندان عقل و تحرکات دندانپزشک در حین کشیدن آن، دچار تورم و التهاب می‌شود که ممکن است تا چند روز طول بکشد. همچنین احساس درد تا چند روز بعد از کشیدن دندان عقل وجود دارد. به همین دلیل رعایت توصیه‌های غذایی اهمیت زیادی دارد، زیرا باعث بهبودی هر چه سریع‌تر زخم‌ها می‌شود. بعد از کشیدن دندان عقل بهتر است تا حداقل یک هفته غذاهای نرم و آبکی مثل موارد زیر را جایگزین کنید:
- سوپ
- لبنیات
- عدسی
- پوره
- نودل
- برنج کته
- آبگوشت
- مرغ پخته شده
- تخم مرغ
- گوشت کاملا پخته شده
سخن پایانی
دندان‌های عقل آخرین دسته از دندان‌های دائمی هستند که از سن ۱۷ تا ۲۵ سالگی شروع به رشد می‌کنند. این دندان‌ها معمولا باید کشیده شوند، زیرا آخرین دسته از دندان‌ها هستند و به همین دلیل فضای کافی برای رشد آن‌ها وجود ندارد. با این حال در برخی شرایط می‌توان از کشیدن دندان عقل صرف نظر کرد، اما این کاملا بستگی به نظر دندانپزشک شما دارد.
در این مقاله از مجله دندانپزشکی دکتر هومن پاک نیت، در رابطه با این سوال که آیا کشیدن دندان عقل لازم است یا خیر، توضیح دادیم. شما می‌توانید سوالات خود در این رابطه را از طریق شماره‌های موجود در سایت یا بخش نظرات، از دکتر هومن پاک نیت بپرسید. همچنین می‌توانید برای رزرو نوبت، اطلاعات تماس خود را در فرم موجود در سایت وارد کنید.
سوالات متداول
الزامی‌بودن یا نبودن کشیدن دندان عقل به نظر دندانپزشک و شرایط قرارگیری دندان در فک بستگی دارد.
بله. جراحی و کشیدن دندان عقل با درد و ناراحتی همراه است که می‌توان با مصرف داروهای مسکن این درد را کنترل کرد.
جراحی و کشیدن دندان عقل فک بالا به دلیل دسترسی راحت‌تر، ریشه کوتاه‌تر و تراکم کمتر استخوان فک به نسبت دندان عقل فک پایین راحت‌تر است.
دندانپزشکان توصیه می‌کنند به منظور جلوگیری از آسیب‌های احتمالی برای جنین، کشیدن دندان عقل در سه ماهه دوم بارداری انجام شود.
به طور معمول کشیدن دندان عقل به دلیل نبود فضای کافی در دهان، باعث تغییر فرم صورت نمی‌شود.
