ارتودنسی درمانی است که با هدف منظم کردن و رفع ناهنجاری‌های فکی انجام می‌شود و به ۲ صورت ثابت و متحرک وجود دارد. ارتودنسی متحرک، روشی پرطرفدار به خصوص برای کودکان است که در آن دندان‌ها با فشاری تدریجی و ملایم در جای مناسب قرار می‌گیرند. اگر برای درمان مشکل نامنظمی دندان‌هایتان دندانپزشک ارتودنسی متحرک را به شما پیشنهاد داده است، در ادامه این مقاله از مجله دندانپزشکی دکتر هومن پاک نیت با ما همراه باشید تا بدانید ارتودنسی متحرک چیست و با مزایا و معایب این روش بیشتر آشنا شویم.
ارتودنسی متحرک چیست؟
ارتودنسی متحرک یا Removable orthodontic appliances، شکلی از ارتودنسی است که در آن براکت‌ها و پلاک‌ها به دندان متصل نمی‌شوند و می‌توان آن‌ها را در مواقع لزوم از دهان خارج کرد. ارتودنسی متحرک آزادی عمل بیشتری به افراد می‌دهد و مراقبت از آن راحت‌تر است.
انواع ارتودنسی متحرک
ارتودنسی متحرک در حالت کلی به ۲ نوع فعال و غیرفعال تقسیم می‌شود. ارتودنسی متحرک فعال، تجیهزاتی دارد که با اعمال فشار ملایم روی دندان‌ها، آن‌ها را منظم می‌کند. اما ارتودنسی متحرک غیرفعال، هیچ فشاری روی دندان وارد نمی‌کند و تنها دندان‌ها در جای خود ثابت نگه می‌دارد. از ارتودنسی متحرک غیرفعال بعد از اینکه دندان‌ها در جای خود قرار گرفتند، استفاده می‌شود تا در جای خود تثبیت شده و دوباره نامرتب نشوند. رایج‌ترین انواع ارتودنسی متحرک عبارت اند از:
- پلاک z شکل: این نوع برای رفع مشکل عقب زدگی دندان‌های قدامی استفاده می‌شود.
- پلاک نگهدارنده یا ریتینر: این پلاک بعد از جا به جایی دندان‌ها به منظور حفظ و تثبیت موقعیت آن‌ها به کار برده می‌شود.
- پلاک نامرئی: این نوع ارتودنسی متحرک از جنس پلاستیک شفاف بوده و به همین دلیل به آن پلاک نامرئی می‌گویند. این پلاک‌ها باید هر ۲ هفته یک بار تعویض شوند.
- پلاک فانکشنال: اگر فک بالا یا فک پایین کمی جلوتر از حد طبیعی خود باشند، از این نوع ارتودنسی متحرک استفاده می‌شود. پلاک فانکشنال با اعمال فشار، باعث حرکت استخوان فک و قرارگیری دندان‌ها در جای مناسب می‌شود.
اجزای ارتودنسی متحرک چیست؟
ارتودنسی متحرک از اجزای مختلفی تشکیل می‌شود که ممکن است به صورت تکی یا ترکیبی استفاده شوند و شامل موارد زیر است:
- اسپیسر
- پلیت
- ماسک
- دستگاه تراکمی
- براکت
ارتودنسی متحرک برای چه کسانی مناسب است؟
افرادی که مشکل به هم ریختگی دندانی دارند و به فکر بهبود وضعیت دندان‌های خود هستند، می‌توانند از ارتودنسی متحرک استفاده کنند. انجام ارتودنسی متحرک به افرادی که مشکلات زیر را دارند توصیه می‌شود:
- افرادی که یکی از دندان‌هایشان را به هر دلیلی از دست داده‌اند.
- کسانی که بین دندان‌هایشان فاصله دارد.
- افرادی که مشکل فکی مثل مشکل باز و بسته کردن فک یا بیش فشاری در فک را دارند.
- افرادی که دندان‌هایشان، به خصوص دندان‌های جلویی، کمی به هم ریخته هستند و روی هم قرار دارند.
- کودکانی که دندان‌هایشان از هم فاصله زیادی دارد.
بیشتر بخوانیم: آیا می توان به جای ارتودنسی از لمینت برای دندان‌ها استفاده کرد؟
مزایای ارتودنسی متحرک چیست؟
از مهم‌ترین مزایای ارتودنسی متحرک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از ارتودنسی متحرک بسیار راحت است.
- به نسبت ارتودنسی ثابت، مراقبت‌های کمتری نیاز دارد.
- می‌توان آن را موقع غذاخوردن یا در مواقع خاص از دهان خارج کرد.
- اگر فرد به درستی از ارتودنسی متحرک استفاده کند، نتایج بسیار خوبی دارد.
- کاملا شفاف است و روی دندان دیده نمی‌شود.
- هیچ خطری برای دندان‌ها ندارد و باعث تغییر رنگ یا لک‌شدن آن‌ها نمی‌شود.
- دوره درمان کوتاه‌تری دارد.
- هزینه درمان با ارتودنسی متحرک کمتر از ارتودنسی ثابت است.
معایب ارتودنسی متحرک چیست؟
ارتودنسی متحرک چند عیب هم دارد که عبارت اند از:
- در ابتدای استفاده از ارتودنسی متحرک، افراد در گفتار کمی دچار مشکل می‌شوند.
- کاربرد محدودی دارد و با این روش نمی‌توان به هم ریختگی‌های دندانی شدید را درمان کرد.
- میزان موفقیت و رضایت از نتیجه نهایی به همکاری خود فرد هم بستگی دارد. اگر به درستی از ارتودنسی متحرک استفاده نکرده باشید، ممکن است به نتیجه دلخواه خود نرسید.
- ارتودنسی متحرک معمولا برای دندان‌های فک پایین ساخته نمی‌شود، زیرا تحمل ارتودنسی متحرک در فک پایین بسیار سخت است.
بیشتر بخوانیم: ارتودنسی نامرئی چیست؟
ارتودنسی متحرک بهتر است یا ارتودنسی ثابت؟
هر دو روش ارتودنسی متحرک و ثابت، به خوبی می‌توانند مشکلات نامنظمی دندان‌ها را درمان کنند. تفاوت اصلی این روش‌ها، در ثابت و متحرک بودن پلاک و بریس‌های ارتودنسی روی دندان است. در ارتودنسی ثابت، بریس‌ها روی دندان ثابت هستند و تنها دندانپزشک می‌تواند آن‌ها را خارج کند. اما در روش ارتودنسی متحرک، بریس‌ها قابل جا به جایی هستند و فرد می‌تواند تا چهار ساعت در روز آن‌ها را از دهان خارج کند. در مورد اینکه ارتودنسی متحرک بهتر است یا ارتودنسی ثابت، باید نظر دندانپزشک خود را بپرسید. ارتودنسی متحرک برای درمان به هم ریختگی‌های جزئی کاربرد دارد، اما در مواردی که دندان‌ها شدیدا به هم ریخته هستند باید از ارتودنسی ثابت استفاده کرد.
تفاوت ارتودنسی متحرک با ارتودنسی ثابت چیست؟
در ادامه به بررسی تفاوت ارتودنسی متحرک با ارتودنسی ثابت می‌پردازیم:
- زمان درمان: درمان به هم ریختگی دندان‌ها با ارتودنسی ثابت از یک تا سه سال ممکن است طول بکشد. اما ارتودنسی متحرک چون برای درمان به هم ریختگی‌های جزئی به کار برده می‌شود، ۶ ماه تا ۲ سال ممکن است طول بکشد.
- کاربرد: ارتودنسی ثابت نتایج دقیق‌تری دارد و همان طور که گفتیم برای درمان بی‌نظمی و به هم ریختگی شدید دندانی استفاده می‌شود. اما ارتودنسی متحرک به دلیل فشار کمتری که دارد، تنها در درمان به هم ریختگی‌های خفیف کاربرد دارد.
- سن استفاده: ارتودنسی ثابت هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان قابل استفاده است. اما ارتودنسی متحرک بیشتر برای کودکان که دندان‌هایشان راحت‌تر جا به جا می‌شود کاربرد دارد.
- میزان راحتی: ارتودنسی‌های متحرک در واقع نوعی پلاک شفاف هستند و می‌توان آن‌ها را برداشت و جا به جا کرد، بنابراین بیماران هنگام استفاده از آن‌ها احساس راحتی بیشتری دارند. اما ارتودنسی ثابت به دلیل وجود براکت‌ها کاملا قابل مشاهده است و ممکن است باعث ایجاد زخم در لب و گونه‌ها شود.
- هزینه درمان: به طور کلی هزینه درمان با ارتودنسی ثابت بیشتر از هزینه درمان ارتودنسی متحرک است. این تفاوت قیمت به دلیل پیچیدگی روش و استفاده از ابزارهای مختلف در روند درمان است.
- مراقبت‌های بعد از درمان: ارتودنسی ثابت در حین درمان به مراقبت‌های ویژه‌ای چون استفاده از مسواک و خمیردندان مخصوص نیاز دارد. این در حالی است که مراقبت از ارتودنسی متحرک بسیار ساده‌تر و راحت‌تر است.
نحوه مراقبت از ارتودنسی متحرک
پلاک‌های ارتودنسی متحرک بسیار حساس و آسیب‌پذیر هستند، بنابراین هنگام استفاده از آن‌ها باید کاملا مراقب باشید و با احتیاط رفتار کنید. رعایت نکات زیر برای مراقبت از ارتودنسی متحرک الزامی است:
- در هنگام استفاده از ارتودنسی متحرک، تا جای ممکن از خوردن غذاهای سفت، چسبنده و شیرین بپرهیزید.
- تنها برای مسواک زدن یا خوردن غذا باید ارتودنسی متحرک را از دهان خارج کنید و نباید این مدت بیشتر از ۴ ساعت بشود.
- به هیچ وجه پلاک‌های ارتودنسی متحرک را با آب داغ نشویید، این کار موجب بازشدن پلاستیک و در نتیجه دفرمه شدن پلاک می‌شود.
- در روزهای ابتدایی ممکن است در گفتار کمی به مشکل بخورید، اما با تمرین این مشکلات رفع می‌شوند. این مشکلات بیشتر از ۲ تا ۳ روز طول نمی‌کشند.
- برای شستن پلاک‌ها یک حلال مخصوص تهیه کنید و هفته‌ای یک مرتبه با آن پلاک‌ها را بشویید. روش صحیح شستشو را از دندانپزشک خود جویا شوید.
- مایعات بسیار شیرین و دارای رنگ مصنوعی به شدت به پلاک‌های ارتودنسی متحرک آسیب می‌زنند، بنابراین بهتر است برای خوردن این نوشیدنی‌ها پلاک را موقتا از دهان خارج کنید.
- به طور منظم برای کنترل وضعیت دندان‌ها به دندانپزشکی مراجعه کنید.
بیشتر بخوانیم: سیم کشی دندان چیست
سخن پایانی
ارتودنسی متحرک، یکی از روش‌های ارتودنسی است که در آن می‌توان پلاک‌ها را از دهان خارج کرد. دوره درمان با ارتودنسی متحرک مانند ارتودنسی ثابت بوده و برای دستیابی به بهترین نتایج، باید صبر و حوصله زیادی داشته باشید. در این مقاله از مجله دندانپزشکی دکتر هومن پاک نیت سعی کردیم به مهم‌ترین سوالات شما در مورد ارتودنسی متحرک پاسخ بدهیم. اگر در مورد ارتودنسی متحرک چیست و تفاوت آن با ارتودنسی ثابت نیاز به مشاوره دارید، کافی است اطلاعات خود را در فرم زیر وارد کنید تا در اولین فرصت نوبت مشاوره کاملا رایگان برای شما رزرو شود.
بیشتر بخوانیم: آیا می‌توان همزمان با ایمپلنت ارتودنسی انجام داد ؟
سوالات متداول
بله. بهترین سن استفاده از ارتودنسی متحرک در کودکی است زیرا در این زمان هم دوره درمان کوتاه‌تر بوده و هم نتایج دوام بیشتری دارند.
ارتودنسی متحرک مانند ارتودنسی ثابت، به حوصله و صبر زیادی نیاز دارد و دوره درمان آن بسته به میزان ناهنجاری دندان‌ها از ۶ تا ۲۴ ماه ممکن است طول بکشد.
برای دستیابی به نتایج بهتر، دندانپزشکان توصیه می‌کنند به طور مداوم و منظم از ارتودنسی متحرک استفاده کنید. حداکثر تا ۴ ساعت در روز مجاز هستید ارتودنسی متحرک را از دهان خارج کنید.
اگر میزان به هم ریختگی دندان‌ها کم و جزئی باشد، دندانپزشک استفاده از ارتودنسی متحرک را پیشنهاد می‌کند. اما اگر دندان‌ها به شدت به هم ریخته باشند، باید از ارتودنسی ثابت استفاده کرد.
