یکی از مشکلاتی که ممکن است برای دندان‌ها اتفاق بیافتد، آبسه دندان است. آبسه دندان محدود به سن یا جنسیت خاصی نیست و همه افراد در هر سنی در معرض این مشکل قرار دارند. آبسه در واقع یک کیسه پر از چرک و عفونت است که روی دندان یا لثه ایجاد می‌شود. در ادامه این مقاله از مجله دندانپزشکی دکتر هومن پاک نیت در مورد روش‌های درمان فوری آبسه دندان و ورم صورت توضیح خواهیم داد.
آبسه دندان چیست؟
پیش از معرفی روش‌های خانگی درمان فوری آبسه دندان باید بدانید آبسه دندان چیست . آبسه یک کیسه چرکی با مقدار زیادی باکتری است که معمولا در اطراف ریشه دندان یا لثه ایجاد می‌شود.زمانی که آبسه دندان شدید باشد و نیاز به درمان پزشکی داشته باشد، باید آن را خطرناک تلقی کنید.اگر به موقع آبسه دندان درمان نشود، به قدری بزرگ می‌شود که باید آن را در طی عمل جراحی از دهان خارج کرد.
علت بروز آبسه دندان چیست؟
برای آشنایی بیشتر با آبسه دندان، پیش از هر چیزی باید با علل ایجاد آن آشنا شوید. عوامل مختلفی می‌توانند باعث بروز آبسه در دندان شوند و یکی از مهم‌ترین آن‌ها عفونت دندان است. عفونت رشد مستقیم باکتری‌ها در ریشه، لثه و حتی استخوان فک به همراه دارد. رشد باکتری‌ها التهاب و عفونت دندان را به همراه دارد. در نتیجه عفونت، باعث بروز آبسه در فضای بین دندان و لثه می‌شود. همچنین از دیگر علل بروز آبسه دندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان
- مسواک نزدن
- مصرف سیگار و دخانیات
- مصرف مشروبات الکلی
- مصرف زیاد شیرینی‌جات
- مصرف زیاد نشاسته
- ترک خوردگی و شکستگی دندان
- ایجاد حفره در دندان
- پوسیدگی دندان
- ابتلا به دیابت
- ابتلا به سرطان
- ضعف سیستم ایمنی
- ساختار ضعیف دندان‌ها
- مصرف برخی داروهای خاص
- ابتلا به بیماری‌های پریودنتال
اگر یکی یا چندتا از این شرایط را دارید، باید به طور منظم وضعیت دندان‌های خود را بررسی کنید. چکاپ منظم باعث تشخیص و درمان به موقع پوسیدگی شده و از آبسه دندان جلوگیری می‌کند. علاوه بر این گاهی در حین برخی درمان‌های دندانپزشکی مثل ارتودنسی یا کاشت ایمپلنت که به صورت اصولی انجام نشوند، احتمال بروز آبسه دندان وجود دارد.
آیا آبسه دندان باعث ورم صورت می‌شود؟
مسلما آبسه با عفونت دندان همراه است و عفونت، به مراتب باعث بروز ورم و التهاب صورت می‌شود. البته شدت آبسه در میزان تورم صورت تاثیر دارد، هر قدر آبسه بزرگ‌تر باشد ورم صورت نیز بیشتر خواهد شد. حتی گاهی آبسه آنقدر بزرگ است که باعث ورم کل فک و صورت می‌شود.
علائم آبسه دندان
مهم‌ترین نشانه آبسه دندان، درد دندان و لثه است. این درد به صورت ناگهانی شروع شده و گاهی ساعت‌ها به طول می‌انجامد. درد ناشی از آبسه دندان به مرور شدیدتر می‌شود، به حدی که فرد نتواند غذا بخورد یا صحبت کند و حتی ممکن است به ناحیه گلو، گردن و گوش هم سرایت کند. از دیگر علائم آبسه دندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ناتوانی در غذاخوردن
- درد ضربان‌دار و شدید
- گلودرد
- التهاب و قرمزی لثه
- تورم غدد لنفاوی ناحیه گردن و صورت
- مشکل تنفسی
- تب
- ورم صورت
- ناخوشی عمومی
- ناتوانی در بازکردن دهان
- اختلال بلع
- مشکل خواب
- احساس طعم فلزی در دهان
- بوی بد دهان
- حساسیت دندان‌ها نسبت به گرما و سرما
انواع آبسه دندان
قبل از معرفی درمان فوری آبسه دندان باید گفت که انواع مختلف آبسه دندان شامل موارد زیر است:
۱. آبسه ژنژیوال
یکی از انواع شایع آبسه دندان، آبسه ژنژیوال یا آبسه لثه است که در فاصله بین دندان و لثه ایجاد می‌شود. اکثر افراد حداقل یک بار آبسه ژنژیوال را تجربه کرده اند. این نوع آبسه معمولا به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، پوسیدگی و یا گیرکردن غذا در لثه ایجاد می‌شود. گاهی حتی فشار زیاد و شکستگی دندان در طی ارتودنسی می‌تواند باعث بروز آبسه ژنژیوال شود.
۲. آبسه پریودنتال
آبسه پریودنتال، آبسه پاریتال یا آبسه جانبی روی استخوان کنار دندان ایجاد می‌شود. این آبسه یک وضعیت خطرناک و البته بسیار دردناک است که در اثر تجمع باکتری‌ها یا وجود ضایعه خارجی در کیسه پریودنتال ایجاد می‌شود.
۳. آبسه پری اپیکال
آبسه‌های پری اپیکال در قسمت انتهایی دندان و نزدیک به ریشه آن ایجاد می‌شوند. در بیشتر مواقع آبسه پری اپیکال ناشی از پوسیدگی شدید دندان و از بین رفتن پالپ دندان ایجاد می‌شود. در اثر پوسیدگی شدید دندان، باکتری‌ها وارد پالپ شده و باعث عفونت و التهاب آن می‌شوند.
چرا درمان فوری آبسه دندان مهم است؟
درمان فوری آبسه دندان بسیار مهم است. آبسه دندان درمان‌نشده با عوارض زیر همراه خواهد بود:
- عفونت سینوس‌های مغزی
- تخریب استخوان فک
- تخریب کامل دندان
- مشکلات قلبی
- عفونت خون
- مرگ
بیشتر بخوانید : روش های درمان خانگی عفونت دندان
درمان پزشکی آبسه دندان
اگر علائم آبسه دندان را دارید، باید فورا به دندانپزشکی مراجعه کنید. دندانپزشک درمان فوری آبسه دندان را با هدف کنترل عفونت و جلوگیری از بروز عوارض ناشی از آن شروع می‌کند. درمان‌های پزشکی آبسه دندان عبارت اند از:
۱. درمان آنتی‌بیوتیکی
همان طور که گفتیم آبسه یک کیسه چرکی و سرشار از باکتری است و باکتری‌ها عامل اصلی بروز عوارض جانبی هستند. در نتیجه دندانپزشک ابتدا برای کنترل عفونت و جلوگیری از انتشار آن در کل بدن، درمان آنتی بیوتیکی را شروع می‌کند. دوره درمانی آنتی بیوتیکی اهمیت زیادی دارد و نباید آن را بدون نظر دندانپزشک به طور ناگهانی قطع کنید. عدم مصرف آنتی بیوتیک‌ها باعث مقاوم‌شدن باکتری‌ها در مقابل درمان می‌شود.
۲. تخلیه آبسه
تخلیه آبسه دیگر روش درمان این عارضه است که تنها توسط دندانپزشک انجام می‌شود. دندانپزشک با یک تیغه استریل، یک برش کوچک روی آبسه ایجاد می‌کند و بعد چرک و عفونت داخل آن را به آرامی تخلیه می‌کند. در انتها محل آبسه با محلول‌های مخصوص ضدعفونی می‌شود تا باکتری‌ها کاملا از بین بروند.
۳. درمان کانال ریشه
زمانی که آبسه دندان در اثر پوسیدگی ایجاد شده باشد، درمان کانال ریشه انجام می‌شود. برای این کار ابتدا درون دندان یک سوراخ ایجاد شده و بعد پالپ عفونی آن خارج می‌شود. سپس محفظه پالپ با مواد مخصوص پرکردن دندان پر می‌شود و حتی گاهی روی دندان روکش نصب می‌شود.
۴. کشیدن دندان
اگر میزان پوسیدگی دندان شدید باشد و نتوان ساختار آن را حفظ کرد، کشیدن تنها راه درمان آن است. در این درمان دندان پوسیده از دهان خارج می‌شود. البته جای خالی دندان از دست رفته باید در اثر وقت به روش کاشت ایمپلنت یا بریج پر شود.
بیشتر بخوانید: راه های جلوگیری از پوسیدگی دندان چیست
۱۳ درمان خانگی برای درمان فوری آبسه دندان و ورم صورت
برای درمان فوری آبسه دندان باید حتما به دندانپزشکی مراجعه کنید تا دندانپزشک با توجه به شرایط موجود آن را درمان کند. اما اگر شرایط مراجعه فوری به دندانپزشکی را ندارید، می‌توانید از روش‌های کاربردی برای درمان آبسه دندان و ورم صورت در خانه استفاده کنید.
روش‌های درمان فوری آبسه دندان در خانه
غرغره آب و نمک
محلول آب و نمک، یک ترکیب آنتی‌باکتریال قوی برای کنترل عفونت آبسه دندان است. روزی حداقل سه مرتبه محلول آب و نمک را غرغره کنید.
کمپرس یخ
کمپرس یخ درد آبسه را تسکین می‌دهد و باعث کاهش التهاب و تورم می‌شود. هر ۱۵ دقیقه یک بار کمپرس یخ را روی آبسه دندان قرار دهید
پونه کوهی
پونه کوهی خاصیت ضدالتهابی قوی دارد و یک قطره اسانس آن باعث کاهش علائم آبسه دندان می‌شود. یک قطره اسانس پونه کوهی را با مقداری روغن مثل روغن کنجد ترکیب کرده و آن را به مدت ۱۰ دقیقه روی دندان قرار دهید. این کار را می‌توانید سه مرتبه در روز انجام دهید.
روغن‌تراپی
یکی از روش‌های درمان فوری آبسه دندان در خانه، استفاده از روغن‌های گیاهی شامل روغن زیتون، کنجد و نارگیل است. هر کدام از این روغن‌ها را باید برای ۲۰ دقیقه در دهان نگه دارید و بعد دهان را بشویید.
دمنوش یا ضماد شنبلیله
شنبلیله را با مقداری آب ترکیب کنید، زمانی که حالت خمیری پیدا کرد مقداری از این ترکیب را روی دندان بگذارید. همچنین می‌توانید مقداری شنبلیله را با یک لیوان آب دم کنید. سپس با یک پنبه استریل، مقداری از دمکرده شنبلیله را روی آبسه بزنید.
آویشن
روغن آویشن یا دم کرده آن، باعث کاهش باکتری‌ها در آبسه و درمان فوری آبسه دندان می‌شوند. برای این کار کافی است مقدار کمی روغن آویشن را به پنبه زده و پنبه را روی آبسه بگذارید. همچنین می‌توانید مقداری روغن آویشن را با آب مخلوط کرده و با محلول حاصل روزی ۳ مرتبه دهان خود را بشویید.
جوش شیرین
جوش شیرین را با مقداری آب مخلوط کنید تا حالتی خمیری به خود بگیرد. خمیر حاصل را به مدت ۱۵ دقیقه روی آبسه دندان بگذارید. همچنین می‌توانید با جوش شیرین و آب، یک محلول شستشوی آنتی‌باکتریال بسازید.
غرغره آب اکسیژنه
آب اکسیژنه یک ترکیب عالی برای از بین بردن باکتری‌های آبسه دندان است و باعث کاهش پلاک دندان می‌شود. هیدروژن پراکسید ۳ درصد را از داروخانه تهیه کرده و بعد آن را با آب رقیق کنید. روزی ۲ تا سه بار با این محلول دهان خود را بشویید تا تاثیر آن را ببینید.
نشاسته
نشاسته تاثیر مهمی روی تخلیه چرک از لثه و دندان دارد. ۲ قاشق چای‌خوری نشاسته را با کمی آب و شکر مخلوط کنید تا یک خمیر به دست بیاید. سپس با یک گوش پاک‌کن یا اپلیکاتور تمیز مقداری از این خمیر را برای ۱۰ دقیقه روی دندان بگذارید.
سیر
سیر یک ترکیب قوی برای کاهش باکتری‌ها مضر دهان است و درد ناشی از آبسه دندان را تسکین می‌دهد. برای این کار، باید چند حبه سیر را پوست گرفته و له کنید و بعد مقداری از آن‌ها را روی دندان قرار دهید. روزی سه تا چهار بار می‌توانید از این ترکیب استفاده کنید.
میخک
یکی از گیاهان موثر در کاهش علائم عفونت دندان و درمان فوری آبسه دندان، میخک است. میخک را می‌توانید به صورت خمیر یا روغن استفاده کنید. بهترین روش، قراردادن یک پنبه آغشته به اسانس میخک روی دندان است.
استفاده از چای کیسه‌ای
چای به دلیل داشتن خواص ضدالتهابی، می‌تواند درد و التهاب آبسه دندان را کنترل کند. چای کیسه‌ای را بگذارید کمی خنک شود و بعد آن را روی دندان خود قرار دهید.
ژل آلوئه ورا
آلوئه ورا خواص ضدباکتریایی دارد و باکتری‌های آبسه دندان را از بین می‌برد. ژل آلوئه ورا را قبل از مصرف، حتما روی قسمت داخلی آرنج یا گردن خود تست کنید و بعد روی دندان بگذارید.
بیشتر بخوانید : روش‌های خانگی برای درمان دندان درد
پیشگیری از آبسه دندان
مهم‌ترین راه برای جلوگیری از تشکیل آبسه دندان و ورم صورت، رعایت نکات بهداشت دهان و دندان است. زمانی که نکات مراقبتی دهان و دندان‌ها را جدی بگیرید، احتمال بروز عفونت و پوسیدگی دندان‌ها کاهش می‌یابد. همچنین اصلاح سبک تغذیه عامل مهمی در جلوگیری از آبسه دندان است. رژیم غذایی سرشار از فیبر، سبزیجات و با میزان کم خوراکی‌های قندی و دارای نشاسته احتمال آسیب‌دیدگی و تشکیل آبسه در دندان را به صفر می‌رساند. علاوه بر این نکات، این نکته را در خاطر داشته باشید که دندان‌های شما صرفا وظیفه جویدن و هضم غذاها را دارند و نباید از آن‌ها به عنوان ابزاری برای بازکردن درب بطری استفاده کنید. این چنین رفتارهایی ریسک شکستن دندان‌ها را بالا می‌برد.
بیشتر بخوانید : عفونت ایمپلنت دندان چیست؟
سخن پایانی
آبسه دندان به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود، اما با رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشکی می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. در این مقاله از مجله تخصصی دندانپزشکی دکتر هومن پاک نیت، به درمان فوری آبسه دندان و ورم صورت پرداختیم.
گاهی اوقات آبسه دندان در اثر درمان نادرست ایمپلنت یا کشیدن دندان رخ می‌دهد، به همین دلیل مراجعه به یک دندانپزشک با تجربه اهمیت بالایی دارد. با مراجعه به مطب دندانپزشکی دکتر هومن پاک نیت، می‌توانید کاشت ایمپلنت دندان خود را با اطمینان‌خاطر بیشتری انجام دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت نوبت مشاوره رایگان، اطلاعات تماس خود را در فرمی که در سایت قرار داده شده وارد کنید.
بیشتر بخوانید : قرص چرک خشک کن قوی برای عفونت دندان
سوالات متداول
بله. یکی از علائم نشان‌دهنده آبسه در دندان درد شدید و مداوم آن است.
آیا ایمپلنت دندان باعث آبسه می‌شود؟
گاهی اوقات در اثر کاشت نادرست و استفاده از متریال بی‌کیفیت برای ایمپلنت، در محل کاشت ایمپلنت و دندان‌های کناری آن آبسه تشکیل می‌شود. اگر این آبسه درمان نشود، باعث عفونت دندان و پس‌زده‌شدن ایمپلنت خواهد شد.
بله. عفونت ناشی از آبسه دندان درمان نشده، در کل فک و دهان منتشر می‌شود و باعث بروز درد در ناحیه فک و گلو می‌شود.
خیر. آبسه دندان حاوی باکتری‌ها و مواد عفونی است و تنها دندانپزشک در صورت لزوم می‌تواند به طریقه بهداشتی آن را تخلیه کند. ترکاندن عمدی آبسه دندان در خانه بسیار خطرناک است و می‌تواند باعث عفونت شدید در کل بدن شود.
آبسه دندان هیچ محدودیت سنی ندارد و از کودکان تا سالمندان را ممکن است درگیر کند.
